De menselijke mal
Half negen, een trein vol forenzen. Complete vreemdelingen, in gedachten verzonken, die netjes achter elkaar instappen, ruimte voor elkaar maken en misschien zelfs een zitplaats afstaan. Of een rij in de supermarkt: iedereen sluit aan totdat de rij te lang wordt en dan zoeken we een andere kassa op.
Vreemdelingen, mensen die elkaar nog nooit eerder hebben ontmoet, misschien niet eens dezelfde taal spreken, accepteren elkaar, geven elkaar de ruimte en werken zo nodig samen. We zijn het gewend, kijken er niet echt van op, maar eigenlijk is het wel opmerkelijk. En dan, als je er wat langer over nadenkt, is het ook wel weer natuurlijk. Kijk naar een school vissen: die beesten zullen elkaar echt niet allemaal bij naam en toenaam kennen, maar ze zwemmen naast elkaar, op gepaste afstand en allemaal ongeveer in dezelfde richting. En opeens veranderd de hele school van koers. Daar is geen oppervis voor verantwoordelijk, dat gebeurt gewoon.
Ooit afgevraagd waarom we belasting betalen? Ja, om wegen en scholen te bouwen. Maar wat als je helemaal niet zit te wachten op wegen en scholen? Je wordt geboren, gaat verplicht naar school en wordt daarna geacht te werken en belasting te betalen. Natuurlijk, daar krijg je heel veel voor terug: veiligheid, kennis, welvaart. Maar het is nogal een ruil, eentje die eigenlijk de rest van je leven bepaald. En niemand die aan het begin aan je vraagt of je het wel eens bent met die deal. Een sociaal contract, dat niemand heeft getekend maar waar iedereen zich aan heeft te houden.
Ooit afgevraagd waarom harddrugs verboden zijn? Ja, drugs zijn ongezond, maar alcohol, tabak, zout, suiker en vet zijn ook ongezond. Het leven is ongezond. Tot ongeveer je twintigste bouwt je lichaam zich op en vanaf dat moment is het leven een grote slijtageslag die zich, afhankelijk van je leefstijl, uitstrekt tot je 60e, 80e of heel soms tot voorbij de 100. Ja, drugs kosten de samenleving geld, maar veel daarvan zit juist in opsporing en bestrijding, en mensen die heel oud worden kosten de samenleving ook geld. Nee, harddrugs zijn verboden omdat mensen die dagelijks harddrugs gebruiken niet functioneren. Mensen die harddrugs gebruiken zijn niet langer bezig met hun omgeving, met de samenleving en hun positieve, constructieve rol daarin, maar alleen nog maar met de drugs. Alle vissen in de school moeten wel een beetje dezelfde richting op zwemmen, anders werkt het niet.
De rij in de supermarkt, het sociaal contract met onze overheid, en de heersende afkeer van disfunctionele drugs spuitende figuren, het is er allemaal niet voor niets. Het zijn de ingredienten voor een werkende samenleving. En het zit diep, van onze sociale instincten en onze opvoeding tot het complete politieke systeem en onze natuurlijke neiging om te luisteren naar natuurlijke leiders. Op verschillende niveaus worden we met meer of minder harde hand gestimuleerd om 'mee te doen' en zo de totale menselijkheid op een hoger plan te brengen.
Maar welk hoger plan is dat precies? Met al ons zelfbewustzijn, onze vrije wil, onze kennis en de mogelijkheid die te delen, zijn we gegoten in een menselijke mal. De cakevorm van de beschaving. Zo'n tulband, stel ik me voor, met zo'n gat in het midden. En we zijn geprogrammeerd erin mee te draaien. We weten niet anders, we kunnen niet anders, en wie afwijkt wordt afgestraft. Ons leven wordt beheerst door ons functioneren binnen die cakevorm. Voor het handjevol freaks die een ander idee hebben is er eigenlijk weinig keuze.
Of, zoals de Britse filosoof Adrian Edmondson al zei: "Life's like this: you get born, you keep your head down, and then you die, if you're lucky."
Onafhankelijk
We worden belaagd! Achtervolgd door een woedende wolk van zoemende zorgverzekeraars. Gelukkig is daar Independer om ons te verlossen uit deze hel, aldus hun reclamecampagne.
Oja, Independer, die onafhankelijke vergelijkingssite die eigendom is van Achmea.
Als je niet belaagd wil worden door reclames van zorgverzekeraars, dan zou ik vooral met een wijde boog om de website van Independer heen lopen. Ze plaatsen namelijk bij ieder bezoek tracking cookies, niet alleen van Google (Doubleclick) maar ook van het Microsoft advertentienetwerk (Bing, msn).
Google en Microsoft lezen dus mee, als je een nieuwe verzekering uitzoekt op independer.nl. En mocht je vervolgens op Youtube een reclame voorbij zien komen van Bewuzt of Zekur of hoe die malloten tegenwoordig ook heten, dan weet je hoe het komt.
Het begin
Privacy gaat niet alleen over het recht om in je eentje in je onderbroek drie seizoenen van Judge Judy te kijken. Het recht om met je vrienden te praten zonder dat je collega's meeluisteren of het recht om het uit te maken met je vriendin zonder dat Mark Zuckerberg je een aanbieding voor condooms stuurt. Privacy gaat over vrijheid van meningsuiting. Als je niet kunt leven in de zekerheid dat je gedachten, je ideeen, van jezelf blijven tot het moment dat je kiest ze te delen. Als je niet zelf kunt bepalen met wie je je mening deelt, en met wie niet, dan is er geen vrijheid van meningsuiting.
En wie denkt dat vrijheid van meningsuiting niet belangrijk is, die is nooit de mond gesnoerd. Privacy en vrijheid van meningsuiting staan aan de basis van alle andere vrijheden die we als mens in mindere of meerdere mate genieten. Zonder privacy en vrijheid van meningsuiting stort de rest als een kaartenhuis ineen.
Pinnen mag
"Mag ik uw postcode noteren?" vroeg de kassiere van de Bristol toen ik een paar sloffen wilde afrekenen.
"Nee."
Ongeveer 20 jaar geleden begon de pinautomaat op te duiken in winkels. Maarja, als je pint dan vertel je niet alleen aan de winkelier wie je bent, je vertelt ook aan je bank waar je boodschappen doet. Beter dus om geld op te nemen en ouderwets cash te betalen.
Ongeveer 20 jaar geleden pinde je vooral grotere bedragen. Sommige winkeliers rekenden een toeslag als je bijvoorbeeld een rol pepermunt wilde pinnen. Nu is er de campagne: Klein bedrag? Pinnen mag!
Al dat gezeul met contant geld ook: het moet eerst gedrukt worden, vervolgens naar de banken en pinautomaten gedistribueerd worden, dan neem je het geld op en reken je ermee af, en tenslotte moet de winkelier het weer tellen, sorteren en terugstorten.
Ja, 'ze' hebben ons inmiddels graag aan de pin. Al het betalingsverkeer elektronisch en digitaal, iedere transactie gelogd en opgeslagen. Als je met een paar duizend euro over straat loopt kan dat al als verdacht worden aangemerkt. Hoezo verdacht? Hoe lang zal het nog duren dat je uberhaupt contant mag betalen? Zonder een digitaal spoor van je werkgever naar de plaatselijke pantoffelboer achter te laten?
Update: er is al sprake van het afschaffen van het 500-euro biljet. "Er is het risico dat biljetten van hoge waarde gebruikt worden voor het financieren van terrorisme", zegt Eurogroep-voorzitter Jeroen Dijsselbloem. "We gaan de ECB vragen te kijken naar dit vraagstuk van contant geld en het 500-eurobiljet."
Er even lekker helemaal uit
Noem me ouderwets maar ik vind het fijn om anoniem te reizen. Heerlijk onderuitgezakt in de trein, zonder de hete adem van Big Data in de nek. Heerlijk!
Het kan gelukkig nog steeds, anno 2015. Moet je even een anonieme OV chipkaart kopen. Wel opletten natuurlijk dat je hem alleen met cash oplaad, want als je je pinpas in die gleuf steekt kunnen 'ze' het nummer van je chipkaart koppelen aan je rekeningnummer en weten 'ze' alsnog met terugwerkende kracht wie dat toch is die Nick & Simon iedere dag achterna reist.
Ja je moet er natuurlijk wel wat voor over hebben om onbespied te mogen reizen. Loketjes met daarachter een gezellige NSer met zo'n vrolijk rood hoedje, die zijn allang wegbezuinigd. Mocht je er toch eentje tegenkomen, dan kun je ze wat papiergeld toeschuiven en dan zetten zij dat voor je op je anonieme chipkaart. Zoniet, dan wordt het knaken sparen, en hopen dat je een kaartjesautomaat treft die muntjes slikt.
Sta je dan op station Anna Paulowna centraal, met drie losse euros op zak. Komt precies goed uit, want het ritje naar Den Helder kost 2,90. Maar, helaas, helaas, de NS heeft onlangs besloten dat je je chipkaart met minimaal 5 euro moet opwaarderen.
Het minimum bedrag waarmee je je chipkaart kon opwaarderen bij een kaartjesautomaat was vroeger 4 euro. Ik heb wel eens gevraagd waarom dat niet gewoon een willekeurig bedrag kon zijn. Je kan immers ook een los kaartje kopen (kost wel een euro extra) en dan krijg je zelfs wisselgeld terug. Nooit een reactie op gehad. En nu is het minimumbedrag dus 5 euro.
En het mooie is nog: over die extra euro die je gedwongen op je chipkaart zet vangt de NS rente. Want de NS heeft een meerderheidsbelang in Trans Link Systems, en het geld dat je op je chipkaart zet valt onder beheer van Trans Link Systems. Geen idee natuurlijk wat ze er mee uitspoken, maar als ik moet gokken dan denk ik dat ze er lekker mee gaan beleggen.
HahaHAHAHAHahahahaHAHAHAHAAAAAA